Φαινομενολογική έρευνα του χιώτικου μοιρολογιού και μελέτη εφαρμογής στοιχείων του στη σύγχρονη μουσικοθεραπεία παιδιού που πενθεί την απώλεια ενός γονέα

Abstract

Η παρούσα μελέτη εστιάζει σε δύο ερευνητικά ερωτήματα: (α) στη διερεύνηση της θεραπευτικής διάστασης του Χιώτικου μοιρολογιού μέσα από ημι-δομημένες συνεντεύξεις με μοιρολογήτρες και, (β) στην εφαρμογή μουσικών, ρυθμικών και αφηγηματικών στοιχείων του μοιρολογιού σε συνεδρίες μουσικοθεραπείας με επτάχρονο κορίτσι που πενθεί την απώλεια του πατέρα της. Η παρούσα μελέτη περιορίζεται στο Χιώτικο μοιρολόι. Διεξήχθησαν ημι-δομημένες συνεντεύξεις με έξι έμπειρες μοιρολογίστρες (από 79 έως 92 ετών) από τρία χωριά της Χίου, τα Καρδάμυλα, τα Μεστά και το Πυργί. Η έρευνα επικεντρώθηκε στον τρόπο με τον οποίο βιώνουν οι μοιρολογήτρες το ίδιο το μοιρολόγημα και το πώς εκτιμούν την επίδραση του μοιρολογιού στους πενθούντες. Χρησιμοποιήθηκε η περιγραφική φαινομενολογική ανάλυση υπό το πρίσμα της μουσικοθεραπείας για την ανάλυση των συνεντεύξεων. Για την ανάλυση των δεδομένων, η συγγραφέας ακολούθησε έναν συνδυασμό της μεθόδου των Giorgi και Giorgi (2003) με τα βήματα που προτείνουν οι McFerran και Grocke (2007). Στη συνέχεια, με την χρήση των μουσικών, ρυθμικών, αφηγηματικών και αυτοσχεδιαστικών στοιχείων του Χιώτικου μοιρολογιού, δομήθηκε και εφαρμόστηκε μουσικοθεραπευτικό πρόγραμμα για ένα επτάχρονο κορίτσι που πενθεί την αναπάντεχη απώλεια του πατέρα της. Γίνεται περιγραφή της μελέτης περίπτωσης. Κατά τις μουσικοθεραπευτικές συνεδρίες το κορίτσι συνέθεσε 14 τραγούδια, ακολουθώντας 6 βήματα συγγραφής βασισμένα στο μοιρολόι. Η θεματική ανάλυση περιεχομένου χρησιμοποιήθηκε για την αναγνώριση, ανάλυση και παρουσίαση των νοημάτων και θεματικών κατηγοριών που εμφανίζονται στα τραγούδια. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται με ποσοτικούς πίνακες και με ποιοτικές περιγραφές (Braun & Clarke, 2006· Dean, Smith & Payne, 2006). Η θεραπευτική διάσταση του τελετουργικού του μοιρολογιού ήταν εμφανής σε όλες τις αφηγήσεις των μοιρολογητρών. Ως κοινές νοηματικές μονάδες προσδιορίστηκαν οι εξής: συνέχιση επικοινωνίας με τον νεκρό, ο πόνος ως εσωτερική ώθηση για το μοιρολόγημα, γυναικεία συλλογική ευθύνη η δημοσιοποίηση του πόνου της απώλειας, παρότρυνση όλων για εξωτερίκευση του πόνου τους, προστατευμένη έκφραση της θλίψης βασισμένη στην συντροφικότητα των γυναικών, ένα έθιμο αιώνων που χάνεται. Το επτάχρονο κορίτσι, μέσα από τη διαδικασία συγγραφής των δικών του μοιρολογιών, αναγνώρισε τα συναισθήματά του και αντιμετώπισε την θλίψη του. Στοιχεία του μοιρολογιού μπορούν να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά στα πλαίσια μουσικοθεραπευτικής συμβουλευτικής πένθους για παιδιά.