Η κιθάρα στο μουσικό γίγνεσθαι του πρώιμου 19ου αιώνα: θέματα τεχνικής και ερμηνείας με βάση σόλο έργα για κιθάρα των Mauro Giuliani και Fernado Sor, τα οποία σχετίζονται με την όπερα

Abstract

Το ευρύ ρεπερτόριο που κληροδότησε στους κιθαρίστες ο πρώιμος 19ος αιώνας είναι συντεθειμένο στην πλειοψηφία του από κιθαρίστες και αποκλεισμένο από τις λίστες των σημαντικών έργων που όρισαν το στυλιστικό πλαίσιο της εποχής. Η παρούσα διατριβή, αναζητητώντας τη σύνδεσή του με το ευρύτερο μουσικό πλαίσιο μέσα στο οποίο δημιουργήθηκε, προσεγγίζει δύο καίρια ζητήματα, τα οποία έχουν μεταξύ τους αμφίδρομη σχέση: το ένα είναι η θέση και ο ρόλος της κιθάρας, όπως σηματοδοτείται από το ρεπερτόριό της και το άλλο είναι το ζήτημα της αποκωδικοποίησης του ρεπερτορίου αυτού, τόσο από τεχνική, όσο και από άποψη γενικότερης ερμηνευτικής πρακτικής. Βασικός άξονας της παρούσας διατριβής είναι ότι σημείο αφετηρίας και συνάμα τελική κατάληξη είναι η ερμηνεία, γεγονός που αποτελεί και την ειδοποιό διαφορά της από τις θεωρητικές μελέτες. Δηλαδή τα ερωτήματα και τα επιμέρους θέματα που θίγονται έχουν πρακτική χροιά, καθότι προκύπτουν από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ένας ερμηνευτής και απευθύνονται σε ερμηνευτές. Για το λόγο αυτό κρίθηκε σκόπιμο να χρησιμοποιηθούν ως βάση μελέτες περίπτωσης στις οποίες γίνεται συγκριτική μελέτη κιθαριστικών έργων που αποτελούν μεταγραφές και γενικότερα είναι βασισμένα σε οπερατικά αποσπάσματα, με τα αντίστοιχα οπερατικά αποσπάσματα. Για τις μελέτες περίπτωσης έχουν επιλεγεί έργα που έχουν συνθέσει οι δύο σημαντικότεροι κιθαρίστες-συνθέτες των πρώτων δεκαετιών του 19ου αιώνα, ο M. Giuliani και ο F. Sor. Επίσης, τα έργα έχουν επιλεγεί έτσι ώστε να δίνουν τη δυνατότητα μελέτης δύο σημαντικών συνθετών, που σηματοδότησαν τον πρώιμο 19ο αιώνα: του Mozart και του Rossini. Πιο συγκεκριμένα, στις μελέτες περίπτωσης εξετάζονται τα εξής έργα:- Mauro Giuliani: Rossiniana op.119, ένα ποτ-πουρί με θέματα από όπερες του G. Rossini.-Fernando Sor: Παραλλαγές op.9, επάνω στο θέμα ‘Das klingelt so herrlich’ από τον Μαγικό Αυλό του W. A. Mozart, και'Έξι άριες από την όπερα του Mozart: ο Μαγικός Αυλός', op. 19. Μέσα από την παρούσα μελέτη γίνεται σαφής ο τρόπος με τον οποίο ο Giuliani και ο Sor, αποκωδικοποίησαν και μετέφεραν στην κιθαριστική παρτιτούρα τους συνθέτες και τα έργα που χαρακτήρισαν την εποχή τους, εντάσσοντας έτσι το όργανό τους στο ευρύτερο μουσικό γίγνεσθαι. Παράλληλα αναδυκνείεται ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της κιθάρας: να αναπαριστά τους κύκλους με σημεία και αφαιρώντας τις λεπτομέρειες, να επιτυγχάνει τελικά την περιγραφή και τη συνολική εντύπωση της μεγάλης εικόνας. Μια προσέγγιση με αυτό το γνώμονα, βοηθάει τους κιθαρίστες να χειριστούν τις ιδιαιτερότητες του οργάνου, που συχνά μπορεί να θεωρηθούν περιοριστικές. Τέλος, η παρούσα έρευνα μέσω των μελετών περίπτωσης, προσφέρει μια χαρτογράφηση του δρόμου – που στην παρούσα περίπτωση είναι η τεχνική του οργάνου και η ερμηνευτική πρακτική – από τον οποίο ο κιθαρίστας μπορεί να φτάσει στην αρχική πηγή, δηλαδή στο μουσικό και στυλιστικό υπόβαθρο της εποχής, μια έκφραση του οποίου αποτελεί και η παρτιτούρα της κιθάρας.