Η ιστορία του δημόσιου οικονομικού χώρου του ελληνικού κράτους (1821-1940)

Abstract

Ο δημόσιος πλούτος είναι μέρος του εθνικού πλούτου. Ο πρώτος είναι προορισμένος να θεραπεύει τις ανάγκες κάθε πολιτικής κοινωνίας και αυτόν στο παρελθόν το παρόν και το μέλλον πραγματεύεται η δημόσια οικονομία. Στον προβληματισμό των αρχών του 20ου αι. η δημόσια οικονομία είναι κλάδος της πολιτικής και ανήκει στο μέρος της εσωτερικής πολιτικής που ονομάζεται δημόσια διοίκηση έγραφε ο L. Cossa.¹ Η σύνθετη σχέση της οικονομίας και του κράτους παραμένει ένα δυσεπίλυτο ζήτημα το οποίο γίνεται ακόμη πιο προβληματικό όταν αναζητούμε τη δύναμη του στην οικονομία. Η μελέτη που ακολουθεί παρακολουθεί και αναλύει τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται η σχέση του δημοσίου με τους οικονομικούς πόρους του κράτους: η μεταβολή των δεύτερων ανασυγκροτεί τους πρώτους και οι δύο μαζί συμπλέκονται με την πολιτική. Η πολιτική, ουσιώδης έκφραση της κοινωνίας, είναι αυτή που αποφασίζει για τον τρόπο διοχέτευσης και κατανομής των εθνικών οικονομικών πόρων. Από την πρώτη στιγμή στο νεοελληνικό κράτος φάνηκε ότι αυτό δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς δικούς του πόρους και δεν μπορεί να εκπληρώσει το ρόλο του (άμυνα, εκπαίδευση, υγεία, ασφάλεια, περίθαλψη, ευημερία ...) αν δεν διαθέτει τη δύναμη για να ορίσει ποιοι από τους πόρους του παρόντος και του μέλλοντος ανήκουν στη σύγχρονη γενιά ή στην επόμενη. Αυτή τη διλημματική σχέση αναζητήσαμε σε ένα μείζον τεκμήριο της πορείας του ελληνικού κράτους για περισσότερο από έναν αιώνα: τις εισηγητικές εκθέσεις των υπουργών της οικονομίας.