Η δυτική ευρωπαϊκή μεσαιωνική ιστορία στα ελληνόγλωσσα έντυπα: 1830 - 1914

Abstract

Αντικείμενο της διατριβής αποτελεί η στροφή μερίδας της ελληνικής διανόησης του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ού αιώνα προς τη δυτική ευρωπαϊκή μεσαιωνική ιστορία. Το πρωτογενές υλικό προέρχεται από έρευνα σε περιοδικά και ημερολόγια, που εκδόθηκαν από το 1830 έως τους Βαλκανικούς πολέμους σε Αθήνα, Πειραιά, Κέρκυρα, Ζάκυνθο, Βόλο, Λευκωσία, Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Αλεξάνδρεια, Βενετία, Παρίσι, Άμστερνταμ, Οξφόρδη, Βράιλα. Στο πρωτογενές υλικό συμπεριλαμβάνεται και η Πάπισσα Ιωάννα του Ροϊδη. Στόχος της διατριβής είναι η κατανόηση και η ερμηνεία των επιδιώξεων των λογίων που στρέφονται μέσω του ρομαντισμού στη μεσαιωνική Δύση, καθώς και των εκδοτών των εντύπων που αναδεικνύουν τα θέματα αυτά. Η μεθοδολογία που εφαρμόσθηκε είναι αυτή της παρουσίασης και της τεκμηρίωσης του πρωτογενούς υλικού. Τα θέματα που επιλέχθηκαν για παρουσίαση και τεκμηρίωση σχετίζονται με τις πνευματικές, κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές αναζητήσεις της νεοσύστατης ελληνικής κοινωνίας. Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την επεξεργασία του μεσαιωνικού υλικού αφορούν στη μετάδοση των δυτικών ευρωπαϊκών αρχών και προτύπων στη μετεπαναστατική ελληνική κοινωνία και στο όραμα της εθνικής ολοκλήρωσης του ελληνισμού. Βασικές θέσεις των λογίων αποτελούν η απόκτηση της ευρωπαϊκής ταυτότητας του Έλληνα και η εναρμόνιση της ελληνικής οικονομίας, δικαιοσύνης, πολιτικής και πνευματικής ζωής με την τροχιά της Δυτικής Ευρώπης, η άνοδος του αστισμού και η κοινωνική ενσωμάτωση των λαϊκών μαζών και των γυναικών. Προσπαθούν να δομήσουν την υπόσταση της χώρας μας, που προερχόταν από την ανατολική ιστορία, μέσα από την πολιτισμική σύμμειξη με τη Δυτική Ευρώπη και να διαμορφώσουν την εθνική συνείδηση αυτής ως δημιούργημα της αναγεννημένης από το ελληνικό πνεύμα Ευρώπης, που έχει ως προορισμό την επέκταση των ελληνικών συνόρων στο χώρο της Ανατολής και την υλοποίηση της Μεγάλης Ιδέας. Ως απαραίτητη προϋπόθεση της εθνικής ολοκλήρωσης τονίζουν τη διαχρονική και τη συγχρονική ενότητα του ελληνισμού διεκδικώντας από το ένα μέρος την αποκατάσταση της ιστορικής συνέχειας που είχε κλονισθεί με τη θεωρία του Φαλλμεράυερ, τη διαχρονική παρουσία του ελληνικού έθνους στον ελληνικό χώρο, και από το άλλο μέρος την ενότητα στο χώρο, που εκφράζεται ως αίτημα ενσωμάτωσης των αλύτρωτων ελληνικών περιοχών στον εθνικό κορμό. Σε εποχή λοιπόν που οι εθνικές διεκδικήσεις κορυφώνονται σε ολόκληρη την Ευρώπη, μέσα στο γενικότερο κλίμα του διαχωρισμού και της χειραφέτησης των εθνοτήτων προτείνεται η συνολική διαδικασία χειραφέτησης του ελληνικού κράτους - έθνους, η αναζήτηση δηλ. διόδων για την εφαρμογή του ευρωπαϊκού υποδείγματος ανάπτυξης παράλληλα με τις εκφάνσεις της υπαρξιακής αγωνίας για εθνική ολοκλήρωση.