Η ποντοπόρος εμπορική ναυτιλία των Επτανήσων την εποχή της βρετανικής κατοχής και προστασίας και η κεφαλληνιακή υπεροχή (1809/15-1864): στόλος και λιμάνια, εμπορεύματα και διαδρομές, ναυτότοποι και ναυτικοί, επιχειρηματικότητα και δίκτυα, κοινωνία και πλοιοκτητικές ελίτ

Abstract

Η εργασία μας καταπιάνεται με τη μελέτη των συνθηκών ένταξης των, υπό βρετανική προστασία, Ηνωμένων Πολιτειών των Ιονίων Νήσων (αλλιώς, Ηνωμένα Κράτη των Ιονίων Νήσων ή Ηνωμένο Κράτος των Ιονίων Νήσων, εν συντομία, Ιόνιο Κράτος, 1815-64) και των λιμανιών τους, στις οικονομικές και εμπορικές δομές του βόρειου Ατλαντικού και, ειδικότερα, στις οικονομικές και εμπορικές δομές της Μεσογείου, κατά την εποχή του 19ου αιώνα.¹ Παράλληλα, επιχειρείται η εξέταση των όρων συγκρότησης, λειτουργίας και ανάπτυξης της, υπό ιονική σημαία, ποντοπόρου, εμπορικής ναυτιλίας των υπηκόων του Ιονίου Κράτους, καθώς και η μελέτη της συμμετοχής της τελευταίας στον καταμερισμό εργασίας του μεσογειακού και, εν γένει, του ευρωπαϊκού, θαλάσσιου εμπορίου, κατά την περίοδο του 19ου αιώνα.² Στόχος της ερευνάς μας είναι η ανάδειξη της θέσης και του ρόλου των επτανησιακών λιμανιών στις εμπορικές οδούς, τοπικές, υπέρ-τοπικές και διεθνείς, που διέσχιζαν τη Μεσόγειο, κατά την περίοδο ύπαρξης του Ιονίου Κράτους, καθώς, και η ανάδειξη των παραγόντων εκείνων, που επέτρεψαν σε μία περιφερειακή, εμπορική ναυτιλία ενός μικρού (από άποψη γεωγραφικής και πληθυσμιακής έκτασης) και υπό ξένη προστασία, κράτους, όπως είναι η υπό εξέταση περίπτωση του Ιονίου Κράτους, να λειτουργήσει με όρους αυτονομίας και να διεκδικήσει με αξιώσεις τη συμμετοχή της στο ανταγωνιστικό και απαιτητικό εμποροναυτιλιακό περιβάλλον της Μεσογείου. Πρόκειται για μία επιχειρηματική προσπάθεια των επτανησίων πλοιάρχων, πλοιοκτητών και εμπόρων, κυρίως, των Κεφαλλήνων, που, όπως θα φανεί στα κεφάλαια που ακολουθούν, συνέβαλε όχι μόνο στο να μετεξελιχθεί η εμπορική τους ναυτιλία σε έναν αξιόλογο υπερ-τοπικό — περιφερειακό πάροχο μεταφορικών υπηρεσιών προς τρίτες χώρες, με τάσεις, μάλιστα, εξειδίκευσης στη μεταφορά χύδην φορτίων σιτηρών, αλλά και στο να αναδειχθεί το ίδιο το νησιωτικό Ιόνιο Κράτος στην θέση ενός εκ των πλέον σημαντικών ναυτότοπων των μεσογειακών και, εν γένει, των ευρωπαϊκών θαλασσών, της εποχής των μέσων του 19ου αιώνα.