Ακραίες κοινωνικές συμπεριφορές: η παραβατικότητα των μαθητών στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα (2002-2008)

Abstract

Στη διατριβή προσεγγίζεται το ζήτημα της μαθητικής παραβατικότητας σε θεωρητικό, θεσμικό, ιστορικό και ερευνητικό επίπεδο. Αποσαφηνίζεται εννοιολογικά η μαθητική παραβατικότητα και διακρίνεται από την κοινωνική προσεγγίζεται στην ιστορική της διάσταση στο πλαίσιο του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους και καταγράφεται η Ευρωπαϊκή και Αμερικάνικη εμπειρία, η σχετική με την αντιμετώπιση της μαθητικής παραβατικότητας και οι υποστηρικτικοί θεσμοί που παρεμβαίνουν συμβουλευτικά και παρέχουν ψυχολογική υποστήριξη στα μέλη της σχολικής κοινότητας. Επίσης ερευνάται η αντιμετώπισή της σε θεσμικό επίπεδο μέσω του νεοσύστατου θεσμού των Συμβουλευτικών Σταθμών Νέων τηςΔευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης - η έρευνα συντελέστηκε στο αρχειακό υλικό τεσσάρων Συμβουλευτικών Σταθμών Νέων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Με βάση το ερευνητικό μας πεδίο - αρχείο των Συμβουλευτικών Σταθμών Νέων της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης διαμορφώσαμε ένα δελτίο έρευνας με 76 ερευνητικές παραμέτρους ώστε να ανταποκρίνονται στην αρχικάστρωματοποιημένη δειγματοληψία μας και στην συνέχεια στη δειγματοληψία σκοπιμότητας κατά την οποία επιλέξαμε από το συνολικό δείγμα των αρχείων των Σ.Σ.Ν. τις περιπτώσεις που συμπεριλαμβάνονται στην τυπικότητα στην οποία επικεντρώνεται η έρευνά μας (μαθητική παραβατικότητα). Στην ποιοτική ανάλυση των δεδομένων της έρευνας χρησιμοποιήθηκαν οι μέθοδοι της τυπολογικής ανάλυσης και της διαρκούς σύγκρισης. Η επεξεργασία των ποσοτικών δεδομένωντης έρευνας έγινε στο σύστημα S.Ρ.S.S. Η έρευνα οδήγησε στα έξης συμπεράσματα: - Η αυξητική τάση της μαθητικής παραβατικότητάς από το 2002 ως το 2008 και στις τέσσερις γεωγραφικές περιοχές. - Η αδυναμία των εκπαιδευτικών να προλαμβάνουν και να αντιμετωπίζουν τη μαθητική παραβατικότητα. - Η διαταρακτική συμπεριφορά στη τάξη αποδεικνύεται ως η συχνότερα εμφανιζόμενη παραβατική συμπεριφορά. - Μεγαλύτερη παραβατικότητα εμφανίζεται στους μαθητές των Γυμνάσιων. - Παραβατική συμπεριφορά εκδηλώνεται συχνότερα στα αγόρια από ότι στα κορίτσια. - Στα σχολεία των αστικών κέντρων εμφανίζεται μεγαλύτερη παραβατικότητα από τα σχολεία των επαρχιών. - Το μεγαλύτερο ποσοστό των παραβατικών μαθητών είναι ελληνικής καταγωγής. - Το πρόβλημα της παραβατικότητας είναι πολυπαραγοντικής αιτιολογίας με σημαντικότερες αιτίες τις μαθησιακές δυσκολίες και τη δυσλειτουργία της οικογένειας. - Αποτιμάται θετικά η παρέμβαση των Σ.Σ.Ν. προς τους παραβατικούς μαθητές, τις οικογένειες τους και το σχολείο ως προς τη βελτίωση της συμπεριφοράς των παραπεμπόμεων σε αυτούς παραβατικών μαθητών. Τα συμπεράσματα προσεγγίζονται ερμηνευτικά υπό το πρίσμα της παγκοσμιοποίησης της μαζικοδημοκρατικής κοινωνίας και του μαζικού σχολείου. Το νέο στοιχείο αυτής της προσέγγισης συνίσταται στο γεγονός ότι πέραν των αιτιοπαθογενών παραγόντων της μαθητικής παραβατικότητας διαφωτίζονται αιτιώδεις συνάφειες μεταξύ των προταγμάτων της παγκοσμιοποίησης και της μαζικής δημοκρατίας και της μετατόπισης των στρατηγικών αντιμετώπισης της παραβατικότητας από την καταστολή στην παιδαγωγική αντιμετώπιση. Τέλος διατυπώνονται προτάσεις για την πρόληψη και αντιμετώπιση της μαθητικής παραβατικότητας σε επίπεδο θεσμών και σε επίπεδο σχολικής τάξης καθώς και προτάσεις για την αποτελεσματικότερη λειτουργία των Σ.Σ.Ν. τόσο ως προς το θεσμικό πλαίσιο των στόχων και δράσεών τους, όσο και ως προς το διοικητικό πλαίσιο λειτουργίας τους.