Η Ελλάδα και ο ελληνικός αγώνας για την ανεξαρτησία μέσα από τη γερμανόφωνη πεζογραφία της δεκαετίας του 20 κατά τον 19ο αιώνα

Abstract

Το θέμα της διατριβής είναι η εικόνα της Ελλάδας και του ελληνικού αγώνα για την ανεξαρτησία μέσα από τη γερμανόφωνη φιλελληνική ελαφρά λογοτεχνία (Unterhaltungsliteratur) της δεκαετίας του 20 κατά τον 19ο αιώνα. Σκοπός της συγκεκριμένης διατριβής είναι να αναδείξει πώς παρουσιάζεται όχι μόνο η Ελλάδα κι η επανάσταση του 1821, ένα επίκαιρο δηλαδή ιστορικό γεγονός, αλλά και πώς αποτυπώνονται διάφορα συστατικά στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού όπως έθιμα και παραδόσεις, παιδεία, θρησκεία, ιστορία, κοινωνικές συμβάσεις και συμπεριφορές Ελλήνων και Τούρκων μέσα από τα μάτια των Γερμανών συγγραφέων στις αρχές του 19ου αιώνα.Στα πρώτα δύο κεφάλαια παρουσιάζονται τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στο γερμανόφωνο χώρο από το 1806 ως το 1832 με σκοπό την ανάδειξη του γενικότερου πολιτικο-κοινωνικού κλίματος της εποχής και των συνθηκών μέσα στις οποίες μπόρεσε να αναπτυχθεί κι ευδοκιμήσει το γερμανικό φιλελληνικό κίνημα, καθώς επίσης και την ανάδειξη του γερμανικού φιλελληνισμού, όσον αφορά στη δράση του, τα επιτεύγματά του και τους εκπροσώπους του.Στο τρίτο κεφάλαιο ακολουθεί η μελέτη των λογοτεχνικών κειμένων που ανήκουν στην ελαφρά λογοτεχνία (Unterhaltungsliteratur) και αποτελούν προϊόν της επίδρασης του φιλελληνικού κινήματος στην ελαφρά λογοτεχνία του γερμανόφωνου χώρου από το 1821 ως το 1830. Παραθέτονται τα 15 μυθιστορήματα και τα έξι διηγήματα που μελετήθηκαν με περίληψη της υπόθεσης του κάθε έργου, σύντομα βιογραφικά των συγγραφέων και καταγραφή των στοιχείων σχετικά με την Ελλάδα και την Ελληνική Επανάσταση καθώς και των σχετικών γερμανικών αποσπασμάτων.Τέλος, στο τέταρτο κεφάλαιο γίνεται η ταξινόμηση, καταγραφή και αξιολόγηση των πληροφοριών σε θεματικές ενότητες, όσον αφορά στη διαδικασία μεταφοράς της γνώσης ποικίλων συστατικών στοιχείων ξένων πολιτισμών – στην περίπτωσή μας του ελληνικού – στο γερμανικό κοινό. Οι συγκεκριμένοι λοιπόν Γερμανοί συγγραφείς, λαμβανομένων υπόψη του τόπου και χρόνου συγγραφής των υπό εξέταση διηγημάτων και μυθιστορημάτων, διέθεταν τρομερά ακριβείς γνώσεις για τον ελλαδικό χώρο, την αρχαία και νεότερη ελληνική ιστορία και μυθολογία, καθώς επίσης και βαθιές γνώσεις όχι μόνο για τα πολιτισμικά στοιχεία και δρώμενα της αρχαιότητας αλλά και της σύγχρονης Ελλάδας των αρχών του 19ου αιώνα. Ήταν γνώστες γεγονότων που έλαβαν χώρα κατά την ελληνική επανάσταση, προσώπων που πρωτοστατούσαν στον ελληνικό αγώνα, καθώς επίσης και της πολιτικής κατάστασης που επικρατούσε στην Ελλάδα, αλλά και της διεθνούς πολιτικής και της στάσης και του ρόλου των Μεγάλων Δυνάμεων στην ελληνική εξέγερση. Χαρακτηριστικό των συγκεκριμένων έργων αποτελούν οι αφηγηματικές τεχνικές όπως το μοντάζ διαφόρων γεγονότων, η ισοπέδωση του χρόνου και η κυριαρχία της εικόνας επί της αφήγησης, με τη χρήση έντονων παραστατικών εικόνων, διεξοδικών περιγραφών προσώπων, γεγονότων, συνθηκών, και καταστάσεων, που προσφέρουν ζωντάνια και δυναμισμό στο κείμενο.Συνοψίζοντας, τα εν λόγω λογοτεχνικά έργα κατορθώνουν να μεταδώσουν επιτυχώς ένα επίκαιρο ιστορικό γεγονός με αυθεντικότητα και ρεαλιστικότητα, αλλά και πληροφορίες που αποτελούν βασικά συστατικά στοιχεία ενός ξένου πολιτισμού στο απλό γερμανικό αναγνωστικό κοινό, αποτυπώνοντας με σχετικά μεγάλη ακρίβεια, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, όλα εκείνα τα ξεχωριστά και μοναδικά στοιχεία που απαρτίζουν και συνθέτουν το εκάστοτε πολιτισμικό πλαίσιο, χωρίς να αποφεύγεται πάντα η υποκειμενική προσέγγιση και εμπλοκή του συγγραφέα, και, χωρίς ποτέ να λησμονείται ότι πρωτίστως πρόκειται για μυθοπλαστική δημιουργία.