Τα εκκλησιαστικά όργανα στην Ελλάδα

Abstract

Σκοπός της διατριβής είναι να παρουσιάσει τα εκκλησιαστικά όργανα που υπήρχαν και υπάρχουν στην Ελλάδα.Πριν την καταγραφή και παρουσίαση των διαφόρων στοιχείων των οργάνων, προτάσσεται ένα εισαγωγικό κεφάλαιο που αναφέρεται εν συντομία στην ιστορική πορεία του μέσα στον ελλαδικό χώρο, αρχής γενομένης από την ύδραυλη του Κτησίβιου τον 3ο π.Χ. αιώνα, ως σήμερα. Γίνεται αναφορά στα όργανα που υπήρξαν στην Κρήτη την περίοδο της Βενετοκρατίας (1204-1669) και εν συνεχεία στα δύο Βυζαντινά όργανα, το Ιωακείμειο και το Εύειο Παναρμόνιο για τη διδασκαλία του Βυζαντινού Μέλους στα νεότερα χρόνια. Στην συνέχεια παρατίθενται τα στοιχεία των 18 οργάνων που βρίσκονται σε Καθολικούς και Ευαγγελικούς Ναούς και στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, καθώς επίσης και τα στοιχεία των 8 πολύ μικρών οργάνων (Portativ, Positiv) που ανήκουν κυρίως σε ιδιώτες.Γίνεται αναφορά στα ιστορικά στοιχεία κάθε οργάνου – χρονολογία και χώρα κατασκευής, εργαστήριο και όνομα κατασκευαστού. Αναφέρεται επίσης ο Ναός και ο χώρος όπου είναι τοποθετημένο το όργανο.Δίνονται στοιχεία σχετικά με τον ηχητικό σχεδιασμό (Disposition) του οργάνου, που συνίστανται στον αριθμό, στο μέγεθος και στο ηχόχρωμα των ρεγκίστρων, κατανεμημένων στα πληκτρολόγια των χεριών και των ποδιών, σύμφωνα με τις ηχητικοαισθητικές αντιλήψεις της εποχής κατασκευής του οργάνου.Γίνεται, ακόμα, αναφορά στην κονσόλα, χώρο εργασίας του οργανίστα, όπου βρίσκονται τα πληκτρολόγια (αναφορά στον αριθμό και την έκτασή τους) καθώς και στους μοχλούς και τα κομβία που χρησιμεύουν για να τεθούν άμεσα σε λειτουργία οι βοηθητικοί μηχανισμοί για την αλλαγή των ηχοχρωμάτων και της δυναμικής.Στην εργασία γίνεται αναφορά και στον τρόπο λειτουργίας του κάθε οργάνου, δηλ. στον μηχανισμό μετάδοσης της κίνησης (μηχανικός, πνευματικός, ηλεκτρικός), για το άνοιγμα των βαλβίδων που επιτρέπουν, με το πάτημα των πλήκτρων, το πέρασμα του αέρα προς τους αυλούς ώστε να παραχθεί ο ήχος.Περιγράφεται επίσης και η ορατή πλευρά (πρόσοψη) του οργάνου, η διαμόρφωση της οποίας γίνεται συνήθως σύμφωνα με την αρχιτεκτονική της εκκλησίας ή του χώρου τοποθέτησης του οργάνου, καθώς και σύμφωνα με τις αισθητικές αντιλήψεις της εποχής.