Η ελληνική ορθόδοξη εκκλησιαστική μουσική της Σμύρνης στον ευρύτερο 19ο αιώνα

Abstract

Η παρούσα έρευνα επικεντρώθηκε κατά κύριο λόγο στην προσπάθεια ανίχνευσης αλλά και αξιολόγησης του τρόπου με τον οποίο το ιδιότυπο στιλιστικά ρεύμα της Σμύρνης εντάχθηκε στην ευρύτερη μουσική πραγματικότητα της εποχής, παίζοντας συγχρόνως έναν ρόλο αναμφίβολα εκσυγχρονιστικό στα πλαίσια μιας ομάδας διαδικασιών, όπως εκείνων της συνθετικής δημιουργίας, της διδακτικής, εκδοτικής παραγωγής, του θεωρητικού στοχασμού, κ. ά. Η μελέτη των ιστορικών πηγών σε συνδυασμό με την διάθεση ερμηνείας του ιστορικο-κοινωνικού πλαισίου της εποχής βοήθησε στην ανάδειξη των πλέον ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που καθόρισαν την ιδεολογική-αισθητική φυσιογνωμία του εν λόγω κινήματος, και παράλληλα εξασφάλισαν την ιστορική του αυτοδυναμία. Τα βασικότερα συμπεράσματα που εξήχθησαν κατά την παρούσα έρευνα θα μπορούσαν να αποδωθούν επιγραμματικά ως εξής: · Ο νεωτερικός χαρακτήρας της σύνολης δραστηριότητας (συνθετικής, θεωρητικής, οργανωτικής, διδακτικής, εκδοτικής), που θα παρουσιασθεί στο πεδίο της Εκκλησιαστικής μουσικής στη Σμύρνη του 19ου αιώνα, συνδέεται άμεσα με την γενικότερη εκσυγχρονιστικού προσανατολισμού ιδεολογική τοποθέτηση που κυριαρχεί στους τομείς του κοινωνικού βίου, της τέχνης, της εκπαίδευσης και της πρωτογενούς δημιουργίας, κατά την περίοδο αυτή, ως λογική συνέπεια της ριζικής αναδιαμόρφωσης της σύστασης του ανθρωπολογικού περιεχομένου της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής. · Η αισθητική-υφολογική διαφορετικότητα του έργου των εκπροσώπων της «Σχολής της Σμύρνης» και των Πατριαρχικών δασκάλων, θα πρέπει να ερμηνευθεί ευρύτερα από τα περιορισμένα πλαίσια του εκκλησιαστικού μουσικού είδους, και απαραίτητα σε σχέση με την γενικευμένη μεταρρυθμιστική διαδικασία που επιτελείται στην Οθωμανική επικράτεια. Άλλωστε στα πλαίσια αυτά, επανέρχεται προς συζήτηση το ζήτημα του περιεχομένου της Οθωμανικής ταυτότητας των ελληνικών πληθυσμών, παρελκόμενο του οποίου είναι και η δόμηση του κλασικού ιστορικού στερεοτύπου της Οθωμανικής-Αυτοκρατορικής Κωνσταντινούπολης, και της Ελληνικής - «Εθνοκρατοκεντρικής» Σμύρνης, που εγκαθιδρύει έναν ιδιότυπο διπολισμό και μια διαλεκτικού τύπου σχέση μεταξύ των δύο μεγάλων αστικών κέντρων...