Η βιομηχανία στην Κέρκυρα: η βιομηχανία γραφικών τεχνών Ασπιώτη-Ε.Λ.Κ.Α. (τέλη 19ου αιώνα)

Abstract

Η αποτύπωση των χαρακτηριστικών της βιομηχανικής ανάπτυξης στην Κέρκυρα, έτσι όπως διαμορφώνονται στα τέλη του 19ου αι., και ειδικότερα σύμφωνα με την περίπτωση της δημιουργίας του εργοστασίου Γραφικών Τεχνών Ασπιώτη, φανερώνει ένα ιδιόμορφο φαινόμενο. Προωθείται ο δευτερογενής τομέας παραγωγής ως απόρροια των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών δεδομένων της περιόδου αυτής, παράλληλα με τη διαμόρφωση του αστικού πεδίου και τη διάθεση συγκεκριμένων ανθρώπων να δραστηριοποιηθούν σε τομείς παραγωγής σχετικούς με την επεξεργασία ανάλογης πρώτης ύλης μέσα σε διαδικασία καταμερισμού εργασίας, με κύρια ενεργειακή δύναμη παραγωγής τον ατμό, αργότερα το πετρέλαιο και το ηλεκτρικό. Η λειτουργία της πιστωτικής διαδικασίας, η παραγωγή τραπεζικών και ασφαλιστικών εργασιών και η δασμολογική ατέλεια για συγκεκριμένα είδη είναι βασικοί όροι για την εκβιομηχάνιση. Η πόλη της Κέρκυρας προοδευτικά αποκτά την εικόνα της βιομηχανικής πόλης με εργοστάσια αλευροβιομηχανίας, μεταξουργικής βιομηχανίας, κατεργασίας δέρματος, παραγωγής παραφίνης και πάγου, κεραμοποιίας, κατεργασίας καννάβεως, ιούτης και λίνου, γραφικών τεχνών. Ειδικά για την περίπτωση του εργοστασίου Ασπιώτη η κατασκευή παιγνιοχάρτων και σιγαροχάρτων εμπίπτει στη διαδικασία σύμβασης με το ελληνικό κράτος του αντίστοιχου κρατικού μονοπωλίου και στην εποχή της επιβολής του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου με τη Διεθνή Οικονομική Επιτροπή. Η πρωτοπόρος βιομηχανία Γραφικών Τεχνών Ασπιώτη έχει ως αρχικό θεμέλιο γένεσης την επιδίωξη δημιουργίας ευνοϊκών όρων για τη συνέχιση ενασχόλησης με τον τομέα που για τον Νικόλαο και το Γεράσιμο, τους δημιουργούς του εργοστασίου, η καλλιτεχνική ενασχόληση, αρχικά σε ερασιτεχνικό επίπεδο και κατόπιν σε επαγγελματικό, είναι η πηγή δραστηριοποίησης στο συγκεκριμένο τομέα. Η χάραξη και η εκτύπωση παιγνιοχάρτων είναι η πρώτη μορφή δημιουργίας του εργοστασίου ‘’Ελπίς’’, αυτού που σε συνεχή πορεία πενήντα χρόνων αναδημιουργείται και μετασχηματίζεται σε ισχυρή βιομηχανική μονάδα με ένα συνεχώς εκσυγχρονισμένο μηχανολογικό εξοπλισμό και με κατάλληλα καταρτισμένο εργατικό δυναμικό. Δεν πρόκειται για ένα συνηθισμένο μοντέλο βιομηχανικής ανάπτυξης λόγω ύπαρξης σχετικής διευρυμένης αγοράς για την απορρόφηση των προϊόντων, η επιδίωξη της συνέχισης της καλλιτεχνικής δημιουργίας αποτελεί την κύρια αιτία λειτουργίας. Ο Κωνσταντίνος Ασπιώτης μετά τον θάνατο του πατέρα του, Γεράσιμου, γίνεται ο εκφραστής της μεθόδου εισαγωγής νέων τεχνικών μεθόδων από ξενόφερτους τεχνίτες και για την παραγωγή παιγνιοχάρτων κ την παραγωγή σιγαροχάρτων, τις οποίες εφαρμόζουν in situ στο εργοστάσιο, όπως και πειραματικών εφαρμογών στο χώρο της Ρολλίνας. Η συγχώνευση του εργοστασίου με την αντίπαλο εταιρεία Ε.Λ.Κ.Α, Εταιρεία Λιθογραφίας και Κυτιοποιίας Αθηνών, στις 17 Μαΐου 1928, με έδρα λειτουργίας στην Αθήνα συμβαίνει ως μια τακτική αντιμετώπισης των οικονομικών προβλημάτων. Ωστόσο, η πορεία της φθίνουσας κατάστασης, και τελικά της παύσης λειτουργίας, του καταστήματος της Κέρκυρας συμβαδίζει με την αδυναμία συγκράτησης της επαρχιακής βιομηχανικής μονάδας στον περιφερειακό χώρο. Η αποβιομηχάνιση αποτελεί το τελικό γεγονός.