Πολιτικές ανάπτυξης ψηφιακών γεωγραφικών συλλογών σε open access περιβάλλον

Abstract

Η γεωγραφική πληροφορία, δηλαδή η πληροφορία για αντικείμενα ή φαινόμενα που σχετίζονται με μια τοποθεσία στην επιφάνεια της γης, επηρεάζει πολλές πτυχές της καθημερινής ζωής του ανθρώπου όπως η οικονομία, το περιβάλλον, και οι χρήσεις γης, συμβάλλοντας στη λήψη αποφάσεων. Το σημερινό περιβάλλον πληροφόρησης ευνοεί τη δημιουργία και διάχυση γεωχωρικών δεδομένων, δηλαδή των δεδομένων με αναφορά σε θέσεις του γεωγραφικού χώρου, σε ποικίλες μορφές τα οποία μετατρέπονται σε πληροφορία με την κατάλληλη επεξεργασία και ερμηνεία από το χρήστη. Οι βιβλιοθήκες έχοντας μακραίωνη εμπειρία στη διαχείριση της γεωγραφικής πληροφορίας που απεικονίζεται στην έντυπη χαρτογραφία οφείλουν να αναπτύξουν ψηφιακές γεωχωρικές συλλογές και να καταστήσουν με τον τρόπο αυτόν τη γεωχωρική πληροφορία προσβάσιμη στο ευρύ κοινό. Μια γεωχωρική συλλογή μπορεί να περιλαμβάνει πέρα από το έντυπο υλικό- όπως βιβλία, περιοδικά, χάρτες, αεροφωτογραφίες ορθοφωτογραφίες, τεχνικές αναφορές- και υλικό σε ψηφιακή μορφή τόσο γεωγραφικού περιεχομένου (όπως τοπογραφικά προφίλ, όρια δήμων, γεωγραφικών διαμερισμάτων, δρόμους, λίμνες, ποτάμια, δάση, ψηφιακές ορθοφωτογραφίες κλπ) όσο και στατιστικά δεδομένα (όπως πληθυσμοί, δημογραφικά, οικονομικά στοιχεία τα οποία έχουν γεωαναφορά). Μέσα από μια οργανωμένη γεωχωρική συλλογή, οι βιβλιοθήκες μπορούν να προσφέρουν υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας υποστηρίζοντας τις εκπαιδευτικές και ερευνητικές ανάγκες του εξειδικευμένου και μη κοινού με βάση τις αρχές της ανοικτής πρόσβασης.Η ανάπτυξη ψηφιακών γεωχωρικών συλλογών σε ένα περιβάλλον βιβλιοθήκης επιφέρει την ανάγκη χρήσης πολιτικών για την αποδοτική εφαρμογή και χρήση της υπηρεσίας. Οι πολιτικές ανάπτυξης γεωχωρικών συλλογών αποτελούν το θέμα που πραγματεύεται η παρούσα διατριβή, η οποία υποστηρίζει τη σημασία και την αναγκαιότητα των πολιτικών για την αποτελεσματική οργάνωση, επεξεργασία και επικοινωνία των γεωχωρικών συλλογών στο εξυπηρετούμενο κοινό. Ειδικότερα, η διατριβή, εφαρμόζοντας ποικίλες μεθοδολογικές προσεγγίσεις (διερεύνηση ιστοσελίδων, ερωτηματολόγια, ομάδα εστίασης, ανάλυση περιεχομένου) ανέδειξε την ανάπτυξη γεωχωρικών συλλογών σε Η.Π.Α, Καναδά, Ευρώπη, και Αυστραλία. Η έρευνα επεκτάθηκε και στις συλλογές των Ιδρυματικών Αποθετηρίων προκειμένου να διαπιστωθεί η συλλογή των τοπικά παραγόμενων γεωχωρικών δεδομένων. Επιπλέον, η έρευνα προσδιόρισε τη χρήση των πολιτικών που χρησιμοποιούνται από τις βιβλιοθήκες για τη λειτουργία των γεωχωρικών τους συλλογών, ενώ κατηγοριοποίησε τα είδη και τους τύπους τους. Επίσης, στη διατριβή επισημαίνεται η παρούσα κατάσταση σχετικά με την ανάπτυξη γεωχωρικών συλλογών στην Ελλάδα και Κύπρο και διαπιστώνονται οι ανάγκες του κοινού, αλλά και οι αδυναμίες των Ελλήνων και Κυπρίων βιβλιοθηκονόμων στην επιτυχή παροχή γεωχωρικών υπηρεσιών. Τα ευρήματα των επτά ερευνών που διεξήχθησαν ανέδειξαν το τρίπτυχο «πολιτικές-ανοικτή πρόσβαση-συνεργασίες» ως παράγοντες επιτυχούς ανάπτυξης γεωχωρικών συλλογών. Επιπρόσθετα, οδήγησαν στη διαμόρφωση δύο προτάσεων, που σχετίζονται η μεν πρώτη με την «Πρόταση Ανάπτυξης Γεωχωρικών Συλλογών», η μεν δεύτερη με τις «Οδηγίες Σύνταξης Πολιτικής Ανάπτυξης Γεωχωρικών Συλλογών». Απώτερος στόχος της διατριβής είναι η πρακτική εφαρμογή των παραπάνω προτάσεων από τους επαγγελματίες της πληροφόρησης που επιθυμούν να εισαγάγουν στον οργανισμό τους νέες μορφές πληροφορίας, όπως η γεωγραφική, καθώς και υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας για την κάλυψη των πληροφοριακών αναγκών των χρηστών τους.