Εταιρείες ανάγνωσης: η περίπτωση της αναγνωστικής εταιρείας Κέρκυρας

Abstract

Από το δεύτερο μισό του 18ου αι., σύμφωνα με τους μελετητές της ιστορίας της ανάγνωσης, σημειώθηκε μια επανάσταση, η οποία αφορούσε στην επικράτηση της «εκτεταμένης» ανάγνωσης έναντι της «εντατικής». Τη θέση της δια βίου εντατικής επαναληπτικής ανάγνωσης ορισμένου αριθμού αντιπροσωπευτικών κειμένων κατέλαβε μια εκτεταμένη ανάγνωση που κατανάλωνε νέα και διαφορετικά αναγνώσματα για προσωπική ευχαρίστηση με τρόπο κοσμικό και ανεξάρτητο. Οι προϋποθέσεις για τη μεταβολή αυτή αλλά και οι πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές της προεκτάσεις είναι αλληλοεξαρτώμενες.Η γραφή και η φιλολογία αποτέλεσαν το πεδίο άσκησης της αυτοσυνειδησίας των διανοουμένων και η ανάγνωση κατέστη μια διαδικασία χειραφέτησης. Οι άντρες στο πλαίσιο της χειραφέτησης από τους περιορισμούς της φεουδαρχικής κοινωνίας αφιέρωναν περισσότερο χρόνο στην ανάγνωση της πολιτικής ειδησεογραφίας και την ανάγνωση εντύπων σχετικών με το επάγγελμά τους. Η ανάγνωση αυτή που χαρακτήρισε την αστική τάξη του 18ου και 19ου αι. δρομολογήθηκε διαμέσου αφενός της δανειστικής βιβλιοθήκης και αφετέρου των Αναγνωστικών Εταιρειών.Δηλαδή οι νέες αναγνωστικές τάσεις διαμόρφωσαν με τη σειρά τους καινοφανείς τρόπους οργάνωσης του αναγνωστικού κοινού. Δίπλα στους ιδιώτες αγοραστές βιβλίων εμφανίστηκε και ο «θεσμικά οργανωμένος αναγνώστης». Στην Ευρώπη του 18ου αι. ο πολλαπλασιασμός των Cabinets de lecture ή gabinetti di lettura που εφοδιάστηκαν με βιβλιοθήκη, αγόρασαν νέα βιβλία και εφημερίδες τα οποία έθεσαν στη διάθεση των μελών τους μαζί με άλλα έντυπα τροφοδοτούσαν τη σκέψη και τη συζήτηση.Επιτρέποντας στους αναγνώστες να αυξήσουν σημαντικά τον όγκο των αναγνωσμάτων τους μετέβαλαν ριζικά και τον τρόπο ανάγνωσης, έπλασαν ένα νέο είδος αναγνώστη που διαβάζει περισσότερο, πιο γρήγορα και πιο καινούρια κείμενα. Οι Ιόνιοι (κυρίως οι νέοι αστοί) με γρήγορα αντανακλαστικά έφεραν τις νέες αναγνωστικές τάσεις στα καθ’ ημάς και ενήργησαν ώστε να εκμεταλλευτούν τους νέους θεσμούς προς όφελός τους τόσο κοινωνικά όσο και πολιτικά.