Ηχητικός μουσειολογικός σχεδιασμός: το μουσειακό ηχοτοπίο και η λειτουργία του

Abstract

H παρούσα διατριβή στοχεύει στη δημιουργία ενός θεωρητικού πλαισίου με βάση το οποίο ο μουσειολογικός σχεδιασμός μπορεί να επεκταθεί σε μια ακόμη διάσταση συμπεριλαμβάνοντας τον ήχο σαν δομικό στοιχείο της μουσειακής εμπειρίας. Η εργασία αυτή εστιάζει επιπροσθέτως στη μελέτη του νοήματος των ηχητικών παραστάσεων και ειδικότερα στη διεύρυνση των μεθόδων αξιοποίησης του ηχητικού επικοινωνιακού μέσου στο μουσειακό περιβάλλον. Μέσα από τη διεπιστημονική σύνθεση θεωριών για την ακουστική εμπειρία, τον υλικό πολιτισμό, και τη μουσειολογία καθώς και την κριτική ανάλυση σύγχρονων εφαρμογών ηχητικού σχεδιασμού τεκμηριώνεται η θέση πως το ηχητικό περιβάλλον του μουσείου, όταν αντιμετωπίζεται ολιστικά ως ένα σχεδιασμένο ηχοτοπίο και σε συνέργεια με το μουσειολογικό και τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, μπορεί να παίξει ένα καθοριστικό ρόλο στην επικοινωνιακή πράξη που συντελείται σε μια μουσειακή έκθεση. Ως μια ζωτική συνιστώσα της μουσειακής εμπειρίας, η ακουστική εμπειρία του επισκέπτη παρουσιάζει σημαντικές δυνατότητες αλλά και ιδιομορφίες ώστε να αξιώνει έναν ενιαίο σχεδιασμό από τον ηχητικό σχεδιαστή-μουσειολόγο, μια νέα ειδικότητα, που εντάσσεται στον πυρήνα της δημιουργικής ομάδας του μουσείου. Στο πρώτο μέρος διατριβής αποσαφηνίζονται οι βασικές έννοιες που απαιτούνται για τη σύνθεση μιας θεωρίας για τον ηχητικό μουσειολογικό σχεδιασμό. Αναλύεται διεξοδικά το ηχητικό αντικείμενο και το νόημά του όπως αυτό προσεγγίζεται από τη θεωρία της ακουσματικής μουσικής καθώς και τη σύγχρονη μελέτη του υλικού πολιτισμού με έμφαση στη σημειωτική των ηχητικών μορφών, στην επιρροή των αρχών της οικολογικής ψυχολογίας και στην έννοια του ηχοτοπίου ως σύστημα ακουστικής επικοινωνίας. Τα συμπεράσματα συνδυάζονται με τις σύγχρονες μουσειολογικές θεωρητικές προσεγγίσεις για τη μουσειακή εμπειρία, τα μουσειακά αντικείμενα, την εκπαίδευση και την επικοινωνία ώστε να αναδειχθεί το νόημα των ηχητικών μορφών στο μουσειακό περιβάλλον. Στο δεύτερο μέρος επιχειρείται μια παράλληλη ανάπτυξη της θεωρίας και της πρακτικής του ηχητικού μουσειολογικού σχεδιασμού. Εξετάζεται η εξέλιξη της χρήσης των ηχητικών εφαρμογών στις μουσειακές εκθέσεις, αναλύεται η δομή και η λειτουργία του σχεδιασμένου μουσειακού ηχοτοπίου και εισάγεται μια τυπολογία των στρατηγικών ανάπτυξης σχεδιασμού ως προς το περιεχόμενο υποστηριζόμενη από μια ποικιλία παραδειγμάτων. Τέλος, προτείνεται ένα καινοτόμο διεπιστημονικό πλαίσιο αρχών και ένα μοντέλο μεθοδολογίας για την ορθή εφαρμογή του ηχητικού μουσειολογικού σχεδιασμού.