Λευκή χορευτική σουίτα: για συμφωνική ορχήστρα και χορωδία

Abstract

Στην παρούσα διδακτορική διατριβή γεννήθηκε μια νέα φόρμα μουσικής σύνθεσης,η λεγόμενη Όπερα -Σουίτα- Μπαλέτο (με 4 Σολίστες, 2 Αφηγητές, μεγάλη Χορωδία,μεγάλη Ορχήστρα, 2 σύγχρονες ομάδες χορού) σε συνδυασμό με τη φόρμα του «πάγου»δια μέσου της ειδικής χρήσης των πρωτότυπων προηχογραφημένων συνθέσεών μου, που συνδέονται από τη μια με το χιόνι και γενικά το υδάτινο στοιχείο που συμβολίζουν τον κύκλο ζωής-θανάτου και από την άλλη με ξεχωριστές μορφές του πνεύματος και του πολιτισμού όπως τον Δ. Μητρόπουλο, Δ. Ροντήρη και Μ. Δαλμάτη. Επίσης είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον το γεγονός ότι το έργο αυτό μπορεί να στηθεί και ως τρία ξεχωριστά μικρότερα έργα: 1. ως Όπερα (με χρήση του νεοελληνικού κειμένου), 2. ως Σουίτα-Μπαλέτο (με την ποίηση του Πινδάρου) και 3. ως Σουίτα Προηχογραφημένης μουσικής για μπαλέτο ή κινηματογράφο.Καταρχάς, η αγάπη μου για την Έρευνα και η ανάγκη μου να γνωρίσω τη Σύνθεση πιο βαθειά, ως ενότητα μουσικής και λόγου, με ώθησαν στην εκπόνηση αυτής της διατριβής, ενώ η πεποίθηση ότι η διαχρονικότητα του ολυμπιακού ιδεώδους, τα μηνύματα, οι ευρύτερες διαστάσεις καθώς και το βάθος των συμβολισμών των Ολυμπιακών Αγώνων αξίζει να αναδεικνύονται από τους σύγχρονους Έλληνες με οδήγησε στη συγκεκριμένη επιλογή του θέματος. Το γεγονός εξάλλου ότι οι Ιστορικοί Επιστήμονες και οι Ποιητές στην Ελλάδα δεν έχουν ασχοληθεί με τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες και η βιβλιογραφία σχετικά με αυτούς είναι ελάχιστη, συνετέλεσε στην εστίαση του θέματος ακριβώς σ’ αυτό το χώρο. Και είναι αξιοσημείωτο το συμπέρασμα, στο οποίο κατέληξα έπειτα από έρευνα ότι χρονικά προηγήθηκαν οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες των Θερινών.Το έργο μου αποτελείται από πέντε μέρη, τα οποία χωρίζονται σε μικρότερα τμήματα:Εισαγωγή και τέσσερις Σκηνές. Το λιμπρέτο είναι της ποιήτριας Αμαρυλλίδας βασισμένο στην Ιδέα του Αργύρη Γραμμάτικα με αποσπάσματα έμμετρης μετάφρασης της ποίησης του Πινδάρου από την ίδια ποιήτρια. Ενδιάμεσα δε διανθίζεται από τη ποίηση του Πινδάρου στο πρωτότυπο, την οποία χρησιμοποιώ συμβολικά κατά αναλογία των καλλιτεχνικών διαλειμμάτων κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αρχαιότητα. Επομένως το λιμπρέτο περιλαμβάνει στοιχεία της ελληνικής παράδοσης σε νεοελληνική και αρχαία γλώσσα.Από συνθετική άποψη, στο έργο αυτό έπρεπε να οργανώσω και να ελέγξω το υλικό μου σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα και εν συνόλω να πετύχω ισορροπία όλων αυτών: ποίηση σε αρχαία-νεοελληνική γλώσσα, λιμπρέτο σε νεοελληνική γλώσσα, χορωδία ως φωνή λαού,ορχήστρα, σολίστες, αφηγητές και Προηχογραφημένη μουσική, οδηγίες σκηνοθέτη,χορογραφία για δυο μεγάλες χορευτικές ομάδες - άλλη για την ποίηση του Πινδάρου και άλλη για το λιμπρέτο της Αμαρυλλίδας, με προοπτική πλέον να παιχτεί ως μουσικό θέατρο-υπερπαραγωγή (διάρκειας περίπου 3 ωρών).Τελικά στο έργο μου παίρνουν μέρος:Α. Τέσσερις Σολίστ: 1. Soprano (Χιόνη), 2. Basso (Βισάλτης) 3. Alto (Τrainer Ι) και 4.Tenore (trainer ΙΙ). Η Χιόνη και ο Βισάλτης είναι οι βασικοί ήρωες, ενώ οι προπονητές τα δευτερεύοντα πρόσωπα.Β. Δύο Αφηγητές: 1. Αφηγητής Ι (ανδρικός ρόλος) που συμμετέχει ζωντανά στη σκηνή και 2. Αφηγητής ΙΙ (γυνακείος ρόλος) χαμηλή γυναικεία φωνή που μόνο ακούγεται στην προηχογραφημένη μουσική (αφηγείται η συγγραφέας – ποιήτρια Προϊσταμένη του Τ.Μ του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου κ. Ευγενία Κουτσουλιέρη).Γ. Χορωδία, η οποία αντιπροσωπεύει τη φωνή του λαού.Δ. Προηχογραφημένη μουσική, η οποία έχει ρόλο δραματικό και αποτελεί τη «Στιγμιαία Φόρμα» στη μακροδομή του έργου. Πολύ σημαντικό βέβαια είναι το γεγονός ότι το ηχητικό αποτέλεσμα του Tape είναι ηλεκτρονικό παρόλο ότι η πηγή του ήχου είναι από φυσικά όργανα. Η ηχογράφηση των συνθέσεων και η παραγωγή του tape έγινε στο Ε.Μ.Π. από τον ηχολήπτη Ηλία Καρούμπαλη.Ε. Μεγάλη Ορχήστρα, η οποία άλλοτε παίζει tutti και άλλοτε ως ορχήστρα Μουσικής Δωματίου. Η ορχήστρα με τα χρώματα των οργάνων ζωγραφίζει όλες τις ψυχολογικές μεταπτώσεις, τα συναισθήματα και τις καταστάσεις του αρχαίου και του νεοελληνικού λιμπρέτου. ΣΤ. Δύο Χορευτικές Ομάδες: 1. Χορός Α΄, ο οποίος χωρίζεται σε γυναικείο και ανδρικό και εκτελεί τη χορογραφία πάνω στο αρχαίο κείμενο. 2. Χορός Β΄, ο οποίος χωρίζεται επίσης σε γυναικείο και ανδρικό και εκτελεί τη χορογραφία πάνω στο νεοελληνικό κείμενο και στα ορχηστρικά μέρη.Γενικά, χρησιμοποιώ σύγχρονες τεχνικές για τα όργανα και τις φωνές και δημιουργώ ηχοχρωματικές μίξεις, οι οποίες προέρχονται από πρωτότυπους συνδυασμούς οργάνων. Το μουσικό σύστημα, το οποίο εφαρμόζω, είναι καθαρά προσωπική συνθετική δημιουργία, όπως κατέληξε από τη μακροχρόνια ενασχόλησή μου με την ελληνική μας παράδοση, αλλά και τη σύγχρονη μουσική δημιουργία, συνδυασμένα και με άλλα μουσικά συστήματα. Η εκτέλεση του έργου αποτελεί μια υπερπαραγωγή μουσικής και θεάματος, στην οποία «παντρεύονται» οι φόρμες Όπερα- Σουίτα-Μπαλέτο και εμβόλιμες «Στιγμιαίες Φόρμες» (φόρμες του «πάγου»),οι οποίες λειτουργούν πολλές φορές ως συνδετικά περάσματα από το ένα τμήμα στο άλλο και άλλες φορές ως αυτοτελή μουσικά τμήματα. Με τις καινοτομίες αυτές και με τη χρήση του διπλού λιμπρέτου το έργο αυτό ξεφεύγει από τις καθιερωμένες δομές της ευρωπαϊκής όπερας και διαφέρει από την μπαρόκ Όπερα - Σουίτα - Μπαλέτο. Ταυτόχρονα με την επίτευξη του στόχου για εξισορρόπηση και αρμονικό συνδυασμό του τρίπτυχου Λόγου-Μουσικής-Κίνησης μέσα από μια διαλεκτική σχέση του αρχαίου κόσμου και της σύγχρονης εποχής η νέα αυτή φόρμα σύνθεσης προσεγγίζει την αρχαία τραγωδία περιέχοντας όλα τα κατά ποιόν μέρη της (ήθος, λέξις, διάνοια, μέλος, όψις).Το ολυμπιακό πνεύμα, η κίνηση των χειμερινών αθλημάτων και κάθε λέξη των ποιημάτων τόσο στην αρχαία όσο και στη νέα ελληνική μετουσιώνονταν μέσα μου σε πρωτόγνωρους μαγικούς μουσικούς κόσμους σπάζοντας πολλές φορές τις καθιερωμένες μουσικές φόρμες καταλήγοντας στο πεντάγραμμο, σαν γέννημα ενός επώδυνου τοκετού και ελευθερώνοντας την ψυχή μου στην αλήθεια του κόσμου.Εν κατακλείδι, μέσα από τη διδακτορική έρευνα το τελικό προïόν της Σύνθεσης υπέρ-υλοποίησε τους αρχικούς στόχους και επιδιώξεις, δουλεμένο δε με τέτοιον τρόπο και συνδυάζοντας ετερογενή και ετερόκλητα στοιχεία πολιτισμικά και μουσικά δεν παραπέμπει σε καμία συγκεκριμένη, μοναδική παράδοση, αλλά λαμβάνει πρωτοποριακές συνθετικές διαστάσεις σπάζοντας τις καθιερωμένες μουσικές φόρμες, μουσικά ακούσματα και δομές όντας ταυτόχρονα κομμάτι της Ελληνικής Διαχρονικότητας. Τέλος οι Μυστικοί Συμβολισμοί που προκύπτουν στο έργο οδηγούν σε προβληματισμό και αναζήτηση της Αλήθειας έκαστον εξ ημών! Αυτή η Τεχνική διατηρεί ζωντανό το έργο και για το Μέλλον.