Συλλογική ταυτότητα και αυτογνωσία στο Βυζάντιο κατά το τέλος της μεσοβυζαντινής περιόδου

Abstract

Η παρούσα μελέτη στοχεύει στην επισήμανση των στοιχείων που συνιστούν αυτογνωσία και αυτοπροσδιορισμό εκ μέρους των Βυζαντινών σύμφωνα με τις σύγχρονες απόψεις για αυτοπροσδιορισμό, ο οποίος με την σειρά του οδηγεί στην σύσταση συλλογικής ταυτότητας, στην σύσταση εθνικής ταυτότητας. Για τον λόγο αυτό θα αναζητηθούν όχι μόνο τα στοιχεία της βυζαντινής αυτογνωσίας αλλά και ως ποιο βαθμό αυτά νομιμοποιούνται – σύμφωνα με τις θεωρίες περί έθνους - να θεωρηθούν ότι αποτελούν εθνική ταυτότητα κατά την βυζαντινή εποχή ή τις απαρχές της. Σε συνδυασμό με τα προηγούμενα, κρίθηκε επίσης σκόπιμο να εξεταστούν και οι απόψεις των ερευνητών της βυζαντινής ιστορίας σχετικά με το ζήτημα του αυτοπροσδιορισμού των Βυζαντινών, καθώς και η ερμηνεία που αυτοί δίνουν στην χρήση των όρων 'έθνος' και "Ελλην' από τις πηγές. Σημαντικό μέρος της εργασίας απασχολεί η διερεύνηση των όρων 'έθνος', όπως είναι εύλογο, αλλά και των όρων 'φύλον' και 'γένος'. Κυρίως η έρευνα θα επικεντρωθεί στην έννοια της καταγωγής που έχουν αυτοί οι όροι. Η μέθοδος μελέτης θα ακολουθήσει ως επί το πλείστον τον δρόμο που υποδεικνύουν τα λεξικά. Έτσι, αρχή θα γίνει με την εξέταση των όρων ως δηλωτικών της γεωγραφικής καταγωγής στις βυζαντινές πηγές.